کنایه در شعر نیما یوشیج

کنایه، یکی از شگردهای بیان غیر مستقیم و تصویرساز هنری و از عناصر چهارگانۀ فنّ بیان است که از نظر لفظ و معنای ظاهری، در محور همنشینی و از نظر معنای پوشیده و دور، در محور جانشینی کلام قرار دارد. در حقیقت اوج غرابت و زیبایی واقعی هر کنایه، همانند هر تصویر خیالی دیگر در تازگی آن است. برخی از کنایه ها به دلیل استعمال بیش از حد، در شمار کنایه های قاموسی درآمده اند و معنایی تثبیت شده و مشخّص دارند. در شعر نیما هم کنایه های قاموسی و سنّتی وجود دارد و هم کنایه های ابداعی و تازه. کنایه-های قاموسی، بیشتر در شعرهای سنّتی و نیمه سنّتی او به چشم می خورد و کنایه های ابداعی، در اشعار نو و نیمایی وی. البتّه نیما یوشیج، گاه در معنی و مفهوم برخی از کنایه های قاموسی و سنّتی تصرّف کرده و متناسب با بافت و زمینۀ شعر، معنایی غیر از معنای قاموسی و تثبیت شدۀ آن را اراده نموده است. در این مقاله که بر روی تمام اشعار نیما، چه سنّتی و نیمه سنّتی و چه نیمایی صورت گرفته، کنایات شعر وی استخراج و دسته بندی شده و به نوآوری ها و ابداعات او در این خصوص اشاره گردیده است.